Het is mandarijnentijd. Mijn tip: zit ‘ie strak in z’n schil, dan weet je dat hij sappig is. Of ‘ie ook echt lekker zoet is, dat is afwachten. Pitjes zitten er soms ook in. Als kind geloofde ik dat je dan een wens mocht doen.
Wanneer de toekomst vaag of onzeker is, lijkt het eenvoudiger om terug te kijken naar het verleden. Met een grote grijns denk ik terug aan de rituelen bij de eettafel thuis. Als toetje een mandarijn, waarvan de schil in zijn geheel als piemelvorm over de tafel vliegt. De verdwaalde pitjes schieten door de kamer en belanden in het groen op tafel. De plant is wat bleekjes. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de hoeveelheid water met verplichte Echinaforce druppels die hem stiekem worden toegediend wanneer de R weer in de maand zit.
Terugkijken dus, herinneringen ophalen, fotoboeken doorbladeren. Reflecteren ook: met de kennis van nu, had je het dan anders gedaan? Soms wel, meestal niet. Het is wat het is, we maken er het beste van. Glimlachen om wat is geweest.
We krijgen inmiddels de kunst van het omdenken aardig onder de knie. Dat gaat om het aanpassen van het denken in beperkingen naar denken in mogelijkheden. Dus niet langer beren op de weg zien, maar het tegenovergestelde. En dat leren we van de beste, als je het mij vraagt.
De maanden voorafgaand aan de diagnose waren voor hem een gitzwarte periode. We deden wat we konden, maar het was verre van genoeg. Toen de diagnose eenmaal daar was – waarbij voor ons gevoel de grond onder de voeten wegzakte – kreeg hij rust. Vastberaden vertelde hij: ‘Maandenlang greep ik in de lucht naar iets wat ik niet kon pakken. Nu weet ik wat het is, bijt ik me er in vast en heb iets om tegen te vechten.’ Zie hier, de eerste les omdenken.
Oké, er hadden dingen anders gekund. Sneller handelen misschien. Had het iets opgeleverd? We weten het niet. Maar raakt hij verbitterd? Teleurgesteld? Nee, niks van dat alles. Hij verbijt de pijn, schrijft het op zodat het uit zijn hoofd is en gaat weer moedig voorwaarts. Ook dat is omdenken. Niet zwelgen, niet bij de pakken neer zitten, maar doordenderen. Elke dag weer. ‘Flean se mei de bleate kont yn ‘e eagen.’
Tijdens een van de vele ‘loopjes’ (lees: rookpauzes) rondom het ziekenhuis, omringd door een paar goede vrienden en Heit, verzuchtte hij: ‘wat is het een mooie week, ik bin een ryk man’. Niet direct onze eerste gedachte, maar ook hier geldt: omdenken. Ga maar na: alleen thuis, ongerust en niet wetend waar je aan toe bent? Of hier in het ziekenhuis, waar je in de watten wordt gelegd, je ziekte serieus genomen wordt en je dagelijks bezoek krijgt van mensen die je lief hebt? Juist.
En ook wij leren om te denken. Tijdens de eerste maanden waarin ik zijn bezoek plande, probeerde ik me krampachtig aan de maatregelen te houden die er op dat moment waren. Een persoon per dag op bezoek? Tsja, de thuiszorg kwam dagelijks, net als Heit en Mem natuurlijk. Maar ook vrienden, familie en bekenden kwamen het liefst elke week even langs. Hoe ga je daar mee om? Je raakt verscheurd door goede bedoelingen, risico’s en een soort van zusterlijk verantwoordelijkheidsgevoel. Maar daar was Erik weer met een wijze les: ‘Sjouk, ik heb mensen om me heen nodig om me goed te voelen. Ik druk iedereen op het hart om voorzichtig te zijn en hun verantwoordelijkheid te nemen, maar ik heb het nodig, geloof me.’
Voor mijn verjaardag kreeg ik van hem een broereblom: ‘sa datst eltse kear ast der nei sjochst, dy wer herinnerst hoe alderstroepstjerrendste trots at ik op dy bin! En dat ik in allemachtiche soad fan dy hâld!’ Ik mag zelf iets uitkiezen en ben nu op zoek naar een boompje wat minstens 20 jaar oud wordt. Hij mag ‘m zelf weggooien als het einde daar is en me een nieuwe geven.
Die ziekte die is er. En die blijft, helaas. Maar hij is er ook. Nog steeds! Na een jaar waarin angst, verdriet, hoop, vertwijfeling, onzekerheid, dankbaarheid en grote vreugde om kleine dingen elkaar constant afwisselen, lijkt het de makkelijkste weg om er in te blijven hangen. Los van het feit dat het simpelweg niet altijd lukt om positief te zijn. Dat mag best, af en toe. Maar dan komt de belangrijkste les van het omdenken: als hij positief vooruit kijkt, kunnen wij het ook!
Ongemerkt is mijn mandarijnenschil vervormd tot een klokkenspel, ik had het niet eens door. Ik neem de herinneringen mee de toekomst in en zorg dat er steeds meer mooie momenten bijkomen. Want met een positieve insteek worden de dagen leuker en lichter. Omdenken helpt, echt waar.
Er zitten geen pitjes in mijn mandarijn. Jammer, anders had ik het wel geweten.